چگونه آنفلوآنزای اسپانیایی 1918 جهان را دگرگون کرد

کتاب سوار رنگ پریده که به تازگی ترجمه و منتشر شده با پیش گفتاری از مسعود یونسیان، اپیدیمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز می شود.

خبرگزاری علم وفناوری راکو- هدا عربشاهی: عنوان عالم گیری آنفلوآنزای اسپانیایی برای ما مردم زیسته در سومین دهه قرن 21 که دیری نیست از کابوس کووید-19 تقریبا رهایی یافته ایم، خیلی غریب نیست. ویروس آنفلوآنزا اوایل سال 1918 در صبحی بهاری از تب و گلو درد آشپز کمپ فانستن در درمانگاهی در ایالت کانزاس به ثبت رسید. نام این آشپز آلبرت گیچل بود. تا ظهر همان روز در درمانگاه بیش از صد مورد گلودرد و تب و سردرد گزارش شد.

در هفته های بعد، تعداد بیماران آنچنان زیاد شد که افسر پزشک مخصوص کمپ درخواست کرد سوله ای برای اسکان همۀ آنها تهیه شود. شاید این آشپز نگون بخت نخستین فرد مبتلا به آنفلوآنزای اسپانیایی نبوده باشد. از سال 1918 تا روزگار کنونی مردم پیوسته دربارۀ نقطۀ آغاز این عالم گیری گمانه زنی کرده اند.

کتاب سوار رنگ پریده به قلم لورا اسپینی که به تازگی با ترجمه ساقی نخعی زاده و به همیت نشر آفتابکاران منتشر شده با پیش گفتاری مسعود یونسیان آغاز می شود. یونسیان که خود استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران است دربارۀ این کتاب ارزشمند معتقد است که هرچند نویسنده این کتاب را در سال 2017 نوشته یعنی دو سال قبل از بروز عالم گیری کووید-19 ولی بسیاری از موضوعاتی که در این کتاب به آنها پرداخته شده آنچنان شبیه مشکلاتی اند که در پاندمی اخیر تجربه کرده ایم که خواننده ممکن است تصور کند این کتاب بعد از رخداد ویروس کرونا در جهان و در سال 2020 به نگارش درآمده است.

از نکات برجستۀ کتاب لورا اسپینی این است که او در شیوۀ نگارش کتاب ضمن انطباق با اصول مدرن اپیدمیولوژی به این اثر ماهیتی رمان گونه داده به گونه ای که خواننده را مشتاق و ترغیب به مطالعه آن می کند. 

مسعود یونسیان می گوید که کلیه فصول کتاب را بعد از ترجمه خوانده و از دقت و امانت داری ساقی نخعی زاده در مقام مترجم، به شگفت آمده و از این رو، به عنوان متخصص اپیدمیولوژی مطالعۀ این کتاب را نه فقط رای عموم جامعه مفید دانسته که به ویژه برای استادان و دانشجویان رشتۀ اپیدمیولوژی ضروری می داند.

مقالات اسپینی را مجلات نشنال جیوگرافیک، نیچر، اکونومیست و دیلی تلگراف منتشر کرده اند. او همچنین دو رمان به نام های «دکتر» و «زندگان» و یک کتاب در حوزۀ تاریخ شفاهی به نام «خیابان مرکزی: سیمای یک شهر اروپایی» نوشته است.

اسپینی در «سوار رنگ پریده» داستان این بیماری عالم گیری کم توجه شده را بازگو می کند و از هند تا برزیل، از ایران تا اسپانیا و از آفریقای جنوبی تا اوکراین آن را ردیابی می کند. او با تکیه بر یافته های آخرین تحقیقات در رشته های ویروس شناسی، همه گیرشناسی، روان شناسی و اقتصاد فاجعه ای را روایت می کند که پیامدهایش طی چند دهه عالم بشریت را دگرگون کرد و امروزه هم همچنین اثرش را به رخ می کشد. کتاب سوار رنگ پریده تاکنون به بیست زبان دیگر ترجمه شده است.