چرا الکل ایزوپروپیل (IPA) با غلظت 70 درصد مؤثرترین غلظت برای ضدعفونی است؟

خرید ایزوپروپیل الکل دارویی (Isopropyl Alcohol یا IPA) با غلظت ۷۰ درصد به عنوان مؤثرترین غلظت برای ضدعفونی شناخته می‌شود، و این موضوع دلایل علمی و عملی مهمی دارد که در ادامه توضیح داده می‌شود.

اولین و مهم‌ترین دلیل، نقش کلیدی آب در ترکیب IPA است. محلول ۷۰ درصد IPA شامل ۷۰ درصد الکل و ۳۰ درصد آب است. وجود آب در این محلول به عنوان یک کاتالیزور عمل می‌کند و فرآیند دناتوره کردن پروتئین‌های میکروارگانیسم‌ها را تسهیل می‌کند. دناتوره شدن یعنی تغییر ساختار سه‌بعدی پروتئین‌ها به گونه‌ای که عملکرد آن‌ها مختل شده و در نتیجه سلول‌های میکروب از بین می‌روند. اگر الکل خالص و بدون آب باشد، پروتئین‌ها به سرعت روی سطح سلول منعقد می‌شوند ولی این فرآیند فقط به سطح محدود می‌ماند و الکل نمی‌تواند به درون سلول نفوذ کند. بنابراین، میکروب به طور کامل کشته نمی‌شود.

دلیل دوم، نفوذ بهتر محلول ۷۰ درصد به درون دیواره سلولی میکروارگانیسم‌ها است. این غلظت به گونه‌ای طراحی شده که الکل به طور کامل وارد سلول شده و پروتئین‌های داخلی را نیز منعقد و تخریب می‌کند که باعث مرگ کامل میکروب می‌شود.

سومین دلیل مهم، تبخیر آهسته‌تر IPA ۷۰ درصد نسبت به غلظت‌های بالاتر است. وجود ۳۰ درصد آب سرعت تبخیر را کاهش داده و باعث می‌شود محلول زمان تماس بیشتری با سطح داشته باشد. زمان تماس کافی، عاملی حیاتی برای اثربخشی ضدعفونی‌کننده‌ها است، زیرا باید الکل فرصت کافی داشته باشد تا میکروب‌ها را کاملاً از بین ببرد.

علاوه بر این، غلظت‌های بسیار بالا مانند ۹۹ درصد باعث ایجاد لایه‌ای محافظ روی سطح میکروب‌ها می‌شوند که مانع نفوذ بیشتر الکل به درون سلول می‌شود و این امر اثر ضدعفونی را کاهش می‌دهد.

در نهایت، لازم است بدانیم که ایزوپروپیل الکل در هیچ غلظتی قادر به از بین بردن اسپورهای مقاوم (هاگ‌ها) نیست و برای این منظور به استریل‌کننده‌های قوی‌تر نیاز است.

به طور خلاصه، ترکیب متعادل آب و الکل در غلظت ۷۰ درصد باعث می‌شود که الکل به بهترین شکل ممکن عمل کرده، وارد سلول‌های میکروب شود، زمان تماس کافی را داشته باشد و در نهایت مؤثرترین غلظت برای ضدعفونی باشد.

آیا الکل ایزوپروپیل ۷۰٪ می‌تواند قارچ و اسپور باکتری‌ها را از بین ببرد؟

برخی از باکتری‌ها در شرایط نامساعد به شکل اسپور در می‌آیند؛ این حالت باعث کاهش فعالیت متابولیکی آن‌ها، افزایش مقاومت در برابر مواد ضدعفونی‌کننده مانند الکل و مصونیت از تأثیر آن‌ها می‌شود. اسپورها در حالت خوابیده باقی می‌مانند و وقتی شرایط مساعد شود، دوباره به حالت فعال باز می‌گردند و رشد می‌کنند. برای درک درست تأثیر IPA، باید تفاوت‌های مربوط به نوع، خلوص، استریل بودن و هدف استفاده به دقت مشخص شود. ضدعفونی (Disinfection) برخلاف استریلیزاسیون (Sterilization) توانایی کشتن اسپورها را ندارد.

آیا استریلیزاسیون با ایزوپروپانول (IPA) ممکن است؟

استفاده صحیح از ایزوپروپیل الکل مستلزم تمایز میان مفاهیم بهداشتی (Sanitation)، استریلیزاسیون و ضدعفونی است. این اصطلاحات اغلب به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌روند. مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC) تعاریف دقیق زیر را ارائه می‌دهد:

استریلیزاسیون یعنی کشتن تمامی میکروارگانیسم‌ها، از جمله اسپورها.

ضدعفونی کشتن میکروارگانیسم‌ها به جز اسپورها است و خاصیت اسپوری‌کُشی (sporicidal) ندارد.

برخی از مواد ضدعفونی‌کننده با زمان تماس طولانی (۳ تا ۱۲ ساعت) می‌توانند اسپورها را از بین ببرند که به آن‌ها استریل‌کننده‌های شیمیایی می‌گویند.

در غلظت‌های مشابه ولی با زمان تماس کوتاه‌تر (مثلاً ۲۰ دقیقه برای ۲٪ گلوتارآلدئید)، همان مواد قادر به کشتن تمام میکروب‌ها به جز تعداد زیادی اسپور باکتریایی هستند که به آن‌ها ضدعفونی‌کننده‌های سطح بالا می‌گویند.

آنتی‌سپتیک‌ها (Antiseptics) موادی هستند که روی پوست و بافت زنده استفاده می‌شوند، در حالی که ضدعفونی‌کننده‌ها فقط روی اشیاء بی‌جان به کار می‌روند.

ضدعفونی‌کننده‌ها برای پوست استفاده نمی‌شوند چون ممکن است به پوست و بافت‌های زنده آسیب برسانند.

واژه‌هایی مانند ویروس‌کش (Virucide)، قارچ‌کش (Fungicide)، باکتری‌کش (Bactericide)، اسپورکش (Sporicide) و توبرکلوسید (Tuberculocide) نشان‌دهنده موادی هستند که نوع خاصی از میکروارگانیسم را از بین می‌برند. مثلاً باکتری‌کش به معنای کشنده باکتری‌ها است.

بنابراین، ایزوپروپیل الکل (IPA) در غلظت‌های معمول ضدعفونی‌کننده است و توانایی کشتن اسپورها را ندارد و نمی‌تواند به عنوان استریل‌کننده کامل استفاده شود.

— منبع: CDC

الکل ایزوپروپیل (IPA) به دلیل ناتوانی در از بین بردن اسپورهای باکتریایی و ویروس‌های هیدروفیل مانند ویروس پولیو، در دسته‌بندی ضدعفونی‌کننده‌های سطح بالا قرار نمی‌گیرد. این ماده در دسته ضدعفونی‌کننده‌های سطح پایین طبقه‌بندی شده است و برای وسایل مراقبت بیمار غیر بحرانی مانند فشارسنج‌ها مؤثر است. همچنین IPA معمولاً برای پاکسازی اتاق‌های تمیز (cleanroom) و ضدعفونی ابزارها و بسته‌بندی‌هایی که باید وارد فضاهای فوق‌العاده تمیز شوند، استفاده می‌شود.

چرا از غلظت‌های بالاتر الکل ایزوپروپیل (بیش از ۹۱٪) استفاده نمی‌شود؟

الکل ایزوپروپیل ۷۰٪ الزامات کلیدی را برای استفاده به عنوان ماده باکتری‌کش در اتاق‌های تمیز یا مراکز پزشکی و همچنین برای مصارف عمومی برآورده می‌کند. محلول‌های ۷۰٪ IPA و ۳۰٪ آب بخارات و بوی کمتری تولید می‌کنند که باعث کاهش خطر استنشاق بخارات سمی یا آتش‌سوزی می‌شود. وقتی الکل ایزوپروپیل با هوا، نور و اکسیژن واکنش می‌دهد، پراکسیدهای ناپایداری تشکیل می‌دهد که احتمال انفجار را افزایش می‌دهد، به‌خصوص هنگام گرم شدن با آلومینیوم. نوسانات IPA با گذشت زمان ذخیره‌سازی و افزایش غلظت الکل بیشتر می‌شود، به ویژه وقتی بعد از باز شدن در معرض نور قرار گیرد.

الکل ۷۰٪ IPA کمتر قابل اشتعال است و همچنین قیمت اقتصادی‌تری برای پاکسازی سطوح بزرگ و عمومی ارائه می‌دهد. علاوه بر این، الکل‌های با رطوبت بالا آهسته‌تر تبخیر می‌شوند و زمان تماس بیشتری فراهم می‌کنند بدون اینکه سریع خشک شوند. اگر ۷۰٪ IPA به‌عنوان یک پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده عمومی این‌قدر مؤثر است، چرا باید از غلظت ۹۹٪ استفاده کرد؟

چه زمانی از الکل ایزوپروپیل ۹۹٪ استفاده می‌شود؟

خرید الکل ایزوپروپیل ۹۹٪ به‌عنوان حلال یا ماده پاک‌کننده برای صنایعی که محصولات حساس به آب تولید می‌کنند، ایده‌آل است، چون تبخیر سریع و کمبود آب در آن مطلوب است. الکل ۹۹٪ USP کمترین مقدار آب را دارد و در برخی فرم‌ها عاری از دناتورانت (مواد افزودنی برای غیرقابل‌نوشیدن کردن) است. تکنسین‌های کامپیوتر، سازندگان دستگاه‌های پزشکی، تولیدکنندگان برد مدار چاپی و تکنسین‌های لحیم‌کاری و تعمیر، تبخیر سریع را برای کار با دستگاه‌های حساس مانند آداپتورهای مدار مجتمع، چیپ‌های کامپیوتری و بردهای مدار ترجیح می‌دهند. الکل ۹۹٪ به‌صورت تمیز تبخیر می‌شود و باقی‌مانده کمتری به جا می‌گذارد. تبخیر سریع باعث کاهش عمر مفید محصول می‌شود اما نسبت به غلظت ۷۰٪ برای از بین بردن چسبندگی‌ها، گریس و آلودگی‌ها مؤثرتر است. از آنجا که ایزوپروپانول جاذب رطوبت (هگروسکوپیک) است، استون ممکن است برای پاک‌کردن جوهر یا روغن‌ها نتایج بهتری داشته باشد.

آیا الکل ایزوپروپیل در برابر قارچ و اسپورهای قارچی مؤثر است؟

الکل ایزوپروپیل ممکن است به طور موقتی و محدود علیه برخی قارچ‌ها مؤثر باشد، اما در برابر اسپورهای قارچی اثربخشی ندارد. درمان قارچ و کپک معمولاً بیشتر به کنترل رطوبت و رطوبت محیط مربوط است تا به استفاده از پاک‌کننده‌های سطحی. استفاده از پاک‌کننده‌های سطحی ممکن است تأثیر کمی در حذف قارچ‌ها داشته باشد یا بی‌تأثیر باشد. در مقابل، مواد شیمیایی مانند سفیدکننده (وایتکس) و پراکسید هیدروژن بیشتر برای مقابله با کپک و قارچ به کار می‌روند.

در این زمینه، سازمان‌های دولتی نظرات متفاوتی دارند:

سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) استفاده از سفیدکننده را توصیه نمی‌کند.

مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) استفاده از سفیدکننده را به عنوان بخشی از فرایند حذف کپک توصیه می‌کند.

تفاوت انواع الکل ایزوپروپیل چیست؟

الکل ایزوپروپیل با درجه USP چیست و برای چه استفاده می‌شود؟

USP (United States Pharmacopeial Convention) یک سازمان علمی غیرانتفاعی است که استانداردهای کیفیت داروها، غذاها و مکمل‌ها را تعیین می‌کند. الکل ایزوپروپیل با گواهی USP دارای بالاترین خلوص، قدرت و دقت در غلظت است. تولید، بسته‌بندی و ذخیره‌سازی آن باید طبق دستورالعمل‌های سخت‌گیرانه انجام شود و تمام کارخانجات تحت نظارت و ثبت FDA باشند. این استانداردها تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی استفاده در صنایع دارویی، غذایی، عطریات و آزمایشگاهی هستند.

الکل ایزوپروپیل با درجه NSF چیست؟

NSF (National Sanitation Foundation) یک سازمان غیر دولتی است که روی سلامت عمومی، ایمنی صنایع غذایی، منابع آب و محصولات مصرفی نظارت دارد. استانداردهای آن شامل تست و تحلیل مواد در همه مراحل تولید است. محصولات دارای گواهی NSF تحت بازدیدهای دوره‌ای کارخانه و تست مجدد قرار می‌گیرند. اگر محصولی استانداردها را رعایت نکند، اقدامات جدی مانند فراخوان محصول یا لغو گواهی انجام می‌شود.

الکل ایزوپروپیل خالص چیست؟

الکل ایزوپروپیل خالص بدون افزودنی‌های معمول مانند دناتورانت‌ها (که برای غیرقابل مصرف کردن الکل اضافه می‌شوند) تولید می‌شود. این نوع الکل با الکل استریل یا درجه USP یکی نیست، اما معمولاً به اشتباه این اسامی به جای هم به کار می‌روند، چون الکل USP همیشه در حالت خالص است.

الکل ایزوپروپیل صنعتی چیست؟

الکل صنعتی یا تکنیکی بیشتر برای کاربردهای غیر بحرانی و تولیدی به کار می‌رود؛ مثل پاک‌کردن نمک‌های یونی از بردهای مدار چاپی، حذف خمیر حرارتی از هیت سینک‌ها، یا حل کردن اسیدهای آلی در فلاکس‌های لحیم‌کاری بر پایه رزین. این نوع الکل گزینه‌ای اقتصادی برای ضدعفونی سطوح بزرگ و حذف آلودگی‌های عمومی مانند گرد و غبار، گریس و چسب است.

خرید ایزوپروپیل الکل (IPA)

برای خرید ایزوپروپیل الکل (IPA) با خلوص‌های مختلف و کاربردهای گوناگون (صنعتی، آزمایشگاهی، ضدعفونی‌کننده و…) می‌توانید از خدمات تخصصی شرکت سودا شیمی استفاده کنید. این شرکت یکی از تأمین‌کنندگان معتبر مواد شیمیایی در ایران است که محصولات خود را با کیفیت تضمینی و بسته‌بندی مناسب به سراسر کشور عرضه می‌کند.

در صورت تمایل به ثبت سفارش، دریافت مشاوره یا استعلام قیمت به‌روز ایزوپروپیل الکل، می‌توانید با کارشناسان فروش سودا شیمی از طریق شماره‌ زیر تماس حاصل فرمایید:

 021-55434698

سودا شیمی ضمن ارائه مشاوره رایگان، آماده پاسخگویی به نیازهای صنایع مختلف از جمله داروسازی، بهداشت، آرایشی، غذایی و تجهیزات الکترونیک می‌باشد. برای دریافت آنالیز محصول، مشخصات فنی و قیمت‌های عمده یا جزئی، تماس بگیرید یا به وب‌سایت رسمی این شرکت مراجعه نمایید.

اگر نیاز دارید، می‌توانم نمونه برگه آنالیز یا کاربردهای اختصاصی IPA در صنعت شما را نیز تهیه کنم.