شرایط استفاده از تبصره در دوازدهم

پس از اعلام نتایج امتحانات، نگرانی و اضطراب ناشی از عدم کسب نمره قبولی در یک یا چند درس، تجربه ای رایج برای بسیاری از دانش آموزان پایه دوازدهم و والدین آن ها است. در چنین شرایطی، قانون تبصره که اغلب با نام تک ماده نیز شناخته می شود، به عنوان یک روزنه امید و راهکاری حمایتی در نظام آموزشی کشور عمل می کند تا دانش آموزان واجد شرایط بتوانند بدون نیاز به شرکت مجدد در امتحانات، مسیر فارغ التحصیلی خود را ادامه دهند. درک دقیق جزئیات این قانون برای تصمیم گیری آگاهانه و آرامش خاطر خانواده ها ضروری است.

پایه دوازدهم، نقطه عطفی در زندگی تحصیلی هر دانش آموز است که سرنوشت فارغ التحصیلی و ورود به مرحله بعدی آموزش عالی را رقم می زند. نمرات کسب شده در این پایه، به ویژه در امتحانات نهایی، تأثیر بسزایی بر سوابق تحصیلی و در نهایت شانس پذیرش در دانشگاه ها و رشته های مورد علاقه دارد. از همین رو، هرگونه ابهام یا نگرانی در مورد وضعیت تحصیلی دانش آموزان دوازدهمی می تواند استرس آور باشد. این مقاله، با هدف ارائه راهنمایی جامع و به روز، تمامی ابعاد مربوط به شرایط استفاده از قانون تبصره در پایه دوازدهم را بر اساس آخرین آیین نامه ها و ضوابط آموزش و پرورش (سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۵) مورد بررسی قرار می دهد. تلاش می شود تا با زبانی شیوا و ملموس، به تمامی سوالات رایج در این زمینه پاسخ داده شود و ابهامات موجود رفع گردد تا دانش آموزان و خانواده هایشان بتوانند با اطمینان خاطر، بهترین تصمیم را برای آینده تحصیلی خود اتخاذ کنند.

تبصره و تک ماده: مفاهیم و همسان سازی در آیین نامه های جدید

در گفتمان آموزشی ایران، دو اصطلاح «تبصره» و «تک ماده» به کرات شنیده می شوند که هر دو به مکانیسمی برای تسهیل گذراندن دوره تحصیلی و فارغ التحصیلی دانش آموزان اشاره دارند. این دو واژه، هرچند در گذشته ممکن بود تفاوت های جزئی در کاربرد داشته باشند، اما در آیین نامه های جدید آموزش و پرورش برای دوره متوسطه دوم (سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۵)، به طور عمومی و عملیاتی به یک مفهوم واحد تبدیل شده اند. هدف اصلی از این قانون، ارائه یک فرصت حمایتی به دانش آموزانی است که در تعداد محدودی از دروس نظری، موفق به کسب نمره قبولی نشده اند و به این ترتیب، مسیر تحصیلی آن ها بدون نیاز به تکرار کامل درس یا شرکت در امتحان مجدد، ادامه یابد.

تبصره یا تک ماده، در واقع به دانش آموز اجازه می دهد تا در صورت دارا بودن شرایط خاص، یک یا چند درس را که در آن نمره قبولی را کسب نکرده است، «پاس شده» تلقی کند و از مرحله مردودی عبور نماید. این قانون، به خصوص برای دانش آموزان پایه دوازدهم که در آستانه فارغ التحصیلی هستند، از اهمیت حیاتی برخوردار است. درک این همسان سازی در مفاهیم، برای دانش آموزان، والدین و مشاوران تحصیلی بسیار مهم است؛ چرا که دیگر نیازی به جستجو برای تفاوت های پیچیده بین این دو اصطلاح نیست و می توان آن ها را به عنوان دو روی یک سکه در نظر گرفت که هر دو به یک هدف مشترک، یعنی تسهیل روند تحصیل و فارغ التحصیلی، خدمت می کنند. این سازوکار، نشان دهنده رویکرد حمایتی نظام آموزشی است که تلاش می کند از افت تحصیلی یا ترک تحصیل دانش آموزان به دلیل مشکلات مقطعی جلوگیری کند.

شرایط عمومی و اختصاصی استفاده از تبصره در پایه دوازدهم (آیین نامه ۱۴۰۴-۱۴۰۵)

استفاده از قانون تبصره در پایه دوازدهم، مشروط به رعایت مجموعه ای از ضوابط و شرایط است که توسط آموزش و پرورش تعیین شده اند. این شرایط، به منظور حفظ استانداردهای آموزشی و اطمینان از شایستگی تحصیلی دانش آموزان برای فارغ التحصیلی، با دقت تنظیم شده اند. درک این قوانین برای دانش آموزان و خانواده ها ضروری است تا بتوانند به درستی ارزیابی کنند که آیا امکان استفاده از این فرصت برای آن ها وجود دارد یا خیر.

شرایط الزامی برای اعمال تبصره:

برای اینکه دانش آموز بتواند از مزایای قانون تبصره بهره مند شود، لازم است که سه شرط اساسی زیر را احراز کند:

1. کسب حداقل معدل کل ۱۰: یکی از مهم ترین شروط، کسب حداقل معدل کل ۱۰ در پایان دوره دوازدهم است. این معدل، نشان دهنده عملکرد کلی دانش آموز در تمامی دروس است. این شرط تضمین می کند که قانون تبصره، صرفاً برای دانش آموزانی اعمال می شود که به طور کلی، از حداقل توانایی های لازم برای فارغ التحصیلی برخوردار بوده اند و مشکل آن ها تنها در تعداد محدودی از دروس رخ داده است.
2. نمره سالانه حداقل ۷ در درس مردودی: نمره سالانه درسی که دانش آموز در آن مردود شده است، باید حداقل ۷ یا بالاتر باشد. نمره سالانه شامل ترکیبی از نمرات مستمر و امتحانی دانش آموز در طول هر دو نوبت سال تحصیلی است و نشان می دهد که دانش آموز، با وجود عدم کسب نمره قبولی نهایی، تلاش معقولی در آن درس داشته است. اگر نمره سالانه درسی کمتر از ۷ باشد، امکان استفاده از تبصره برای آن درس وجود نخواهد داشت.
3. نمره برگه امتحان نهایی حداقل ۷ برای دروس نهایی: برای دروس نهایی پایه دوازدهم، علاوه بر شرط نمره سالانه، نمره کسب شده در برگه امتحان نهایی آن درس نیز باید حداقل ۷ یا بالاتر باشد. این شرط، به دلیل اهمیت بالای امتحانات نهایی در سوابق تحصیلی و تأثیر مستقیم آن ها بر کنکور، اعمال می شود و نشان دهنده حداقل دانش و آمادگی دانش آموز در مواجهه با یک آزمون جامع است. اگر دانش آموزی نمره برگه امتحان نهایی اش کمتر از ۷ باشد، حتی اگر نمره سالانه اش بالاتر از ۷ باشد، نمی تواند از تبصره برای آن درس استفاده کند.

دروس مشمول و غیرمشمول تبصره:

قانون تبصره، همه دروس را شامل نمی شود و محدودیت هایی در این زمینه وجود دارد:

• دروس نظری: این قانون عمدتاً شامل دروس نظری در تمامی شاخه ها، اعم از دروس عمومی و تخصصی، می شود. این دروس ماهیت تئوری و مفهومی دارند.
• استثناها (دروس غیرمشمول):
  • دروس مهارتی و کارورزی: در شاخه کاردانش، دروس مهارتی و کارورزی که نیازمند کسب مهارت های عملی و فنی هستند، مشمول قانون تبصره نمی شوند. کسب نمره قبولی کامل در این دروس برای فارغ التحصیلی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که نشان دهنده توانایی عملی دانش آموز است.
  • دروس فنی و حرفه ای با حدنصاب قبولی ۱۲: برخی از دروس فنی و حرفه ای، به دلیل ماهیت تخصصی و اهمیت ویژه، دارای حدنصاب قبولی ۱۲ هستند. این دروس نیز از شمول قانون تبصره خارج هستند و دانش آموز باید نمره قبولی تعیین شده (۱۲) را کسب کند تا درس مربوطه را با موفقیت بگذراند. این سخت گیری بیشتر به منظور اطمینان از آمادگی فنی دانش آموزان در رشته های تخصصی اعمال می شود.

آگاهی دقیق از این شرایط به دانش آموزان کمک می کند تا از سردرگمی جلوگیری کرده و برنامه ریزی واقع بینانه ای برای آینده تحصیلی خود داشته باشند.

حداکثر تعداد دروس مجاز برای استفاده از تبصره در دوازدهم

یکی از سوالات متداول و مهم برای دانش آموزان و والدین آن ها، تعداد دروسی است که می توان برای آن ها از قانون تبصره استفاده کرد. این محدودیت، به منظور حفظ کیفیت آموزشی و جلوگیری از اتکای بیش از حد به این تسهیلات، در آیین نامه ها مشخص شده است. بر اساس آخرین مقررات آموزش و پرورش برای سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۵، دانش آموزان می توانند حداکثر در چهار عنوان درسی از قانون تبصره استفاده کنند.

این چهار درس، ترکیبی از دروس نهایی و غیرنهایی (داخلی) هستند. به عبارت دقیق تر، دانش آموز مجاز است تا برای حداکثر دو عنوان از دروس نهایی و حداکثر دو عنوان از دروس غیرنهایی (داخلی) که در آن ها نمره قبولی را کسب نکرده و شرایط لازم برای تبصره (نمره سالانه حداقل ۷ و نمره برگه نهایی حداقل ۷ برای دروس نهایی) را دارند، از این قانون بهره مند شود. این ترکیب منعطف، به دانش آموز این امکان را می دهد که با توجه به وضعیت دروس افتاده خود، بهترین استفاده را از سهمیه تبصره ببرد.

بسیار مهم است که بدانیم این سهمیه چهار درس، یک سهمیه کلی برای کل دوره متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) است. به این معنا که اگر دانش آموزی در پایه های دهم یا یازدهم از یک یا دو سهمیه تبصره خود استفاده کرده باشد، تعداد سهمیه باقی مانده برای استفاده در پایه دوازدهم کاهش می یابد. این موضوع، به دانش آموزان و مشاوران توصیه می کند که در استفاده از تبصره در پایه های پایین تر احتیاط کنند و تا حد امکان، این امتیاز ارزشمند را برای دروس مهم تر و امتحانات نهایی پایه دوازدهم ذخیره نمایند، زیرا قبولی در پایه دوازدهم برای فارغ التحصیلی و دریافت دیپلم ضروری است.

دانش آموزانی که در تعداد بیشتری از دروس، نمره قبولی را کسب نکرده اند و سهمیه تبصره آن ها نیز به پایان رسیده است، چاره ای جز شرکت در امتحانات مجدد (شهریور یا دی ماه) یا مراجعه به مدارس بزرگسالان نخواهند داشت. بنابراین، مدیریت صحیح این سهمیه و تلاش برای کسب نمرات قبولی در حدنصاب، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نحوه محاسبه نمرات و حدنصاب قبولی در دوره متوسطه دوم

برای درک کامل نحوه عملکرد قانون تبصره، ابتدا باید با فرآیند محاسبه نمرات و تعیین حدنصاب قبولی در نظام آموزشی متوسطه دوم آشنا شد. این اطلاعات به دانش آموزان و خانواده هایشان دید روشن تری در مورد وضعیت تحصیلی و چگونگی تأثیر نمرات بر کارنامه ارائه می دهد.

فرمول محاسبه نمره سالانه:

نمره سالانه یک درس، ترکیبی از عملکرد دانش آموز در طول دو نوبت تحصیلی است و با ضرایب مشخصی محاسبه می شود. این نمره، نقش کلیدی در تعیین وضعیت قبولی نهایی دانش آموز در آن درس و امکان استفاده از تبصره دارد. فرمول استاندارد برای محاسبه نمره سالانه به شرح زیر است:

نمره سالانه = ((نمره مستمر نوبت اول × 1) + (نمره برگه نوبت اول × 2) + (نمره مستمر نوبت دوم × 1) + (نمره برگه نوبت دوم × 4)) / 8

مثالی برای روشن شدن نحوه محاسبه:

فرض کنید دانش آموزی در یک درس مشخص، نمرات زیر را کسب کرده است:

• نمره مستمر نوبت اول: ۱۵
• نمره برگه نوبت اول: ۱۳
• نمره مستمر نوبت دوم: ۱۴
• نمره برگه نوبت دوم (نهایی): ۶

با اعمال این نمرات در فرمول بالا، نمره سالانه به این صورت به دست می آید:

نمره سالانه = ((15 × 1) + (13 × 2) + (14 × 1) + (6 × 4)) / 8
نمره سالانه = (15 + 26 + 14 + 24) / 8
نمره سالانه = 79 / 8 = 9.875

در این مثال، با وجود نمره پایین ۶ در امتحان نهایی نوبت دوم، نمره سالانه دانش آموز 9.875 شده است. از آنجایی که این نمره از ۷ بالاتر است و در محدوده بین ۷ تا ۱۰ قرار دارد، در صورت احراز سایر شرایط (مانند معدل کل بالای ۱۰ و نمره برگه نهایی بالای ۷ برای دروس نهایی)، این دانش آموز می تواند برای این درس از قانون تبصره استفاده کند و درس را با موفقیت بگذراند.

حدنصاب قبولی دروس:

حدنصاب قبولی برای دروس مختلف متفاوت است:

• دروس نظری (عمومی و تخصصی): حدنصاب قبولی برای اکثر دروس نظری، نمره ۱۰ است. یعنی دانش آموز باید نمره ۱۰ یا بالاتر را کسب کند تا در درس مربوطه قبول شود.
• دروس شایستگی های فنی و حرفه ای: در شاخه های فنی و حرفه ای، برخی دروس تخصصی دارای حدنصاب قبولی ۱۲ هستند. این بدان معناست که برای قبولی در این دروس، دانش آموز باید نمره ۱۲ یا بالاتر را کسب کند.
• دروس مهارتی و کارورزی در شاخه کاردانش: حدنصاب قبولی در این دروس توسط سازمان های متولی استاندارد مهارت تعیین می شود و ممکن است بر اساس نوع مهارت و رشته، متغیر باشد. این دروس مشمول تبصره نمی شوند.

نمرات تابستانه و غیرحضوری:

برای دانش آموزانی که در امتحانات خردادماه موفق به قبولی نشده اند، فرصت شرکت در امتحانات تابستانه یا غیرحضوری فراهم است. نحوه محاسبه نمرات در این دوره ها نیز دارای قواعد خاص خود است. به عنوان مثال، در نمرات تابستانه، معمولاً نمره مستمر و نمره امتحان پایانی لحاظ می شود، در حالی که در دروس غیرحضوری یا برخی استانداردهای مهارت در شاخه کاردانش، تنها نمره امتحان پایانی ملاک قرار می گیرد، زیرا عنصر مستمر درسی وجود ندارد. کسب حداقل نمره ۱۰ در این امتحانات نیز برای قبولی الزامی است. این جزئیات، به دانش آموزان کمک می کند تا گزینه های پیش روی خود را برای جبران نمرات و پیشرفت تحصیلی بهتر بشناسند.

تأثیر استفاده از تبصره بر معدل کل و سوابق تحصیلی

در حالی که قانون تبصره فرصتی ارزشمند برای دانش آموزان فراهم می کند تا از مرحله مردودی عبور کرده و دیپلم خود را دریافت کنند، اما نباید از تأثیرات آن بر معدل کل و سوابق تحصیلی غافل شد. این تأثیرات، به ویژه در دنیای امروز که سوابق تحصیلی نقش پررنگ تری در فرآیند پذیرش دانشگاهی ایفا می کنند، از اهمیت بالایی برخوردار هستند و می توانند بر آینده تحصیلی دانش آموز اثر بگذارند.

ثبت نمره واقعی در کارنامه:

یکی از مهم ترین نکاتی که در مورد استفاده از تبصره باید در نظر گرفت، این است که دروسی که با اعمال این قانون پاس می شوند، با همان نمره واقعی و پایین تر (که دانش آموز در امتحان کسب کرده است) در کارنامه ثبت خواهند شد. به عنوان مثال، اگر دانش آموزی در یک درس نمره ۶ یا ۷ کسب کرده باشد و با استفاده از تبصره آن را پاس کند، نمره ۶ یا ۷ در کارنامه او درج می شود و به نمره ۱۰ (حدنصاب قبولی) تبدیل نمی شود. این موضوع به طور مستقیم بر معدل کل دانش آموز تأثیر می گذارد و می تواند آن را کاهش دهد.

کاهش معدل کل:

ثبت نمرات پایین تر در کارنامه، به طور اجتناب ناپذیری منجر به کاهش معدل کل دانش آموز می شود. این کاهش معدل، می تواند برای دانش آموزانی که هدفشان ورود به رشته های تحصیلی پرمتقاضی و دانشگاه های برتر است، یک چالش جدی ایجاد کند. چرا که دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، معدل کل و سوابق تحصیلی را به عنوان یکی از معیارهای مهم برای پذیرش دانشجویان در نظر می گیرند و معدل پایین تر می تواند شانس قبولی را کاهش دهد.

اهمیت سوابق تحصیلی در کنکور:

با تغییرات اخیر در قوانین کنکور سراسری، سوابق تحصیلی (نمرات امتحانات نهایی پایه دوازدهم) بخش قابل توجهی از نمره نهایی کنکور را تشکیل می دهند. نمراتی که با تبصره گذرانده شده اند، با وجود اینکه مانع فارغ التحصیلی نمی شوند، اما به دلیل پایین بودن، ممکن است بر تراز و رتبه کنکور دانش آموز تأثیر منفی بگذارند. این موضوع می تواند بر انتخاب رشته و شانس قبولی در رشته های مورد علاقه تأثیر مستقیم داشته باشد. بنابراین، حتی اگر تبصره راهی برای گرفتن دیپلم باشد، از منظر رقابت در کنکور و انتخاب رشته، بهینه نیست و توصیه می شود دانش آموزان تلاش خود را برای کسب نمرات بهتر به کار گیرند.

راهکار جبرانی: قانون ترمیم معدل:

برای دانش آموزانی که نگران تأثیر نمرات پایین (حتی در صورت استفاده از تبصره) بر سوابق تحصیلی و شانس قبولی خود در کنکور هستند، قانون «ترمیم معدل» فرصت مجددی را فراهم می کند. این قانون به دانش آموزان اجازه می دهد تا دروسی را که در آن ها نمره پایینی کسب کرده اند (حتی دروسی که با تبصره پاس شده اند)، مجدداً امتحان دهند. در صورت کسب نمره بالاتر، نمره جدید در سوابق تحصیلی دانش آموز ثبت شده و جایگزین نمره قبلی می شود. این راهکار، فرصتی برای بهبود معدل و افزایش شانس پذیرش در دانشگاه ها است. به دانش آموزان توصیه می شود که از این فرصت برای بهبود عملکرد تحصیلی خود و ارتقاء سوابق استفاده کنند، زیرا مسیر روشن تری را برای آینده تحصیلی آن ها فراهم می آورد.

در نهایت، باید پذیرفت که قانون تبصره، ابزاری برای تسهیل امور در شرایط خاص است، اما کسب نمرات بالاتر از حدنصاب قبولی در تمامی دروس، همواره بهترین و مطمئن ترین راه برای تضمین موفقیت تحصیلی و فرصت های آتی به شمار می رود.

تصمیم گیری: استفاده از تبصره یا شرکت در آزمون مجدد؟

پس از اعلام نتایج امتحانات، بسیاری از دانش آموزان و خانواده هایشان در یک دوراهی مهم قرار می گیرند: آیا از قانون تبصره برای گذراندن دروس مردودی استفاده کنند و به سرعت فارغ التحصیل شوند، یا برای کسب نمره بهتر و بهبود سوابق تحصیلی، مجدداً در امتحانات شهریورماه یا دی ماه شرکت کنند؟ این تصمیم، نیازمند بررسی دقیق شرایط فردی و اهداف آتی دانش آموز است.

روند اعمال تبصره و لزوم پیگیری:

در بسیاری از موارد، اگر دانش آموزی تمامی شرایط لازم برای استفاده از تبصره را احراز کرده باشد (مانند حداقل معدل کل و نمره سالانه در درس مردودی)، سیستم آموزشی مدرسه این قانون را به صورت خودکار برای دروس مشمول اعمال می کند. این فرآیند اغلب بدون نیاز به اقدام خاصی از سوی دانش آموز انجام می شود. با این حال، پیگیری و استعلام از مسئولین مدرسه برای اطمینان از اعمال صحیح تبصره و ثبت وضعیت قبولی، همیشه توصیه می شود تا از بروز هرگونه مشکل احتمالی در آینده جلوگیری شود.

امکان انصراف از تبصره و شرکت در آزمون مجدد:

دانش آموز یا ولی قانونی او، حق دارد با ارائه درخواست کتبی به مدرسه، از اعمال قانون تبصره برای یک یا چند درس خودداری کند. این گزینه برای دانش آموزانی مناسب است که احساس می کنند با مطالعه بیشتر و شرکت مجدد در امتحان، توانایی کسب نمره بالاتری را دارند و نمی خواهند نمره پایین تر در کارنامه نهایی آن ها ثبت شود. این تصمیم، به ویژه برای کسانی که به دنبال بهبود سوابق تحصیلی برای کنکور هستند، حائز اهمیت است.

قانون جایگزینی نمرات در صورت شرکت مجدد:

یکی از مهم ترین مزایای شرکت مجدد در امتحانات، قانون «بهترین نمره» است. طبق این قانون، همواره بالاترین نمره کسب شده توسط دانش آموز در کارنامه ثبت می شود. این به معنای آن است که:

• اگر دانش آموز در امتحان شهریور یا دی ماه نمره ای بهتر از نمره خردادماه (نمره قبلی) کسب کند، نمره جدید در کارنامه او ثبت می شود. این امر به بهبود معدل و سوابق تحصیلی او کمک می کند.
• اگر دانش آموز در امتحان شهریور یا دی ماه نمره ای کمتر از نمره خردادماه کسب کند، همان نمره خردادماه (نمره بالاتر) در کارنامه او باقی خواهد ماند.

این بند از قانون، ریسک شرکت مجدد در امتحان را به حداقل می رساند و به دانش آموز این اطمینان را می دهد که تلاش او برای بهبود نمره، نتیجه منفی در پی نخواهد داشت.

توصیه های مهم برای تصمیم گیری:

• مشورت با مشاوران تحصیلی: مشاوران با توجه به وضعیت تحصیلی کلی دانش آموز، برنامه های آتی او (مانند شرکت در کنکور) و توانایی های فردی، می توانند بهترین راهنمایی را ارائه دهند.
• ارزیابی واقع بینانه: دانش آموز باید توانایی خود را برای مطالعه مجدد و کسب نمره بهتر در زمان باقی مانده تا امتحانات شهریور یا دی ماه، به صورت واقع بینانه ارزیابی کند. گاهی اوقات، بار روانی تکرار امتحان و عدم موفقیت دوباره، می تواند آسیب زا باشد.
• تأثیر بر اهداف آینده: اگر دانش آموز قصد تحصیل در رشته های رقابتی دانشگاهی را دارد، بهبود نمرات و قوی تر کردن سوابق تحصیلی، اهمیت بالایی پیدا می کند. در این صورت، ممکن است شرکت مجدد در امتحان، گزینه بهتری باشد، حتی اگر زمان بیشتری را از او بگیرد.

تصمیم نهایی برای استفاده از تبصره یا شرکت مجدد در آزمون، یک انتخاب شخصی است که باید با دقت، آگاهی از تمامی جوانب و با در نظر گرفتن اهداف فردی دانش آموز صورت پذیرد. این انتخاب، نقش مهمی در آرامش خاطر دانش آموز و والدین و همچنین در مسیر آینده تحصیلی او خواهد داشت.

جمع بندی: تصمیم آگاهانه برای آینده تحصیلی

قانون تبصره در پایه دوازدهم، به عنوان یکی از سازوکارهای حمایتی در نظام آموزشی، فرصتی حیاتی برای دانش آموزانی است که با چالش عدم کسب نمره قبولی در تعداد محدودی از دروس مواجه شده اند. این قانون به آن ها کمک می کند تا با وجود این مشکل، دیپلم خود را دریافت کرده و از سد فارغ التحصیلی عبور کنند.

همانطور که در این مقاله بررسی شد، برای استفاده از این تسهیلات، دانش آموزان باید شرایط مشخصی را احراز کنند؛ از جمله کسب حداقل معدل کل ۱۰، نمره سالانه حداقل ۷ در درس مردودی، و برای دروس نهایی، نمره برگه امتحان نهایی بالای ۷. همچنین، استفاده از این تبصره محدود به حداکثر چهار عنوان درسی (دو نهایی و دو غیرنهایی) در طول کل دوره متوسطه دوم است که باید با دقت و مدیریت صحیح صورت گیرد.

با وجود مزایای تبصره در تسهیل فارغ التحصیلی، باید به خاطر داشت که نمره واقعی و پایین تر درس در کارنامه ثبت می شود که می تواند بر معدل کل و در نتیجه بر سوابق تحصیلی دانش آموز تأثیر منفی بگذارد. این موضوع، به ویژه با توجه به نقش فزاینده سوابق تحصیلی در پذیرش دانشگاه ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، انتخاب بین استفاده از تبصره و شرکت مجدد در امتحانات (شهریور یا دی ماه)، تصمیمی سرنوشت ساز است که باید با دقت و مشورت با مشاوران تحصیلی صورت پذیرد. قانون جایگزینی نمرات در امتحانات مجدد نیز فرصتی بدون ریسک برای بهبود نمرات فراهم می کند و می تواند مسیر ورود به رشته ها و دانشگاه های برتر را هموارتر سازد.

در نهایت، هدف از تمامی این تدابیر، فراهم آوردن بهترین فرصت ها برای شکوفایی استعدادهای دانش آموزان و هدایت آن ها به سوی آینده ای روشن است. تصمیم گیری آگاهانه و تلاش مستمر برای کسب بهترین نمرات، همواره بهترین سرمایه گذاری برای آینده تحصیلی و شغلی هر فرد به شمار می رود.