آیا ماه تا ابد به زمین وفادار خواهد ماند؟

حقایق نجومی ۸۸؛

ماه این همدم همیشگی زمین در حال حاضر به آرامی از سیاره ما دور می‌شود. این پدیده ناشی از تأثیرات جزر و مدی است که بر چرخش زمین و مدار ماه تأثیر می‌گذارد.

به گزارش خبرگزاری راکو ماه تنها قمر طبیعیِ رسمی زمین از زمان تشکیل خود حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش، در مدار زمین باقی مانده است. اما آیا این رابطه کیهانی پایدار است یا ممکن است روزی ماه از زمین جدا شود؟ این سؤال جذاب، به فیزیک مداری، گرانش و تعاملات میان زمین، ماه و خورشید مربوط می‌شود.
ماه به دلیل گرانش زمین در مدار فعلی باقی مانده است. به عبارت دیگر گرانش زمین نیرویی است که ماه را در مدار نگه می‌دارد و از رفتن آن جلوگیری می‌کند. در عین حال، نیروی گریز از مرکز ماه به حفظ تعادل کمک می‌کند و مانع از یک برخورد میان ماه و زمین می‌شود. 
با وجود پایداری وضعیت فعلی، بررسی‌ها نشان می‌دهد ماه به تدریج در حال دور شدن از زمین است. این پدیده به دلیل تأثیرات جزر و مدی رخ می‌دهد. اصطکاک جزر و مدی (Tidal Friction) باعث انتقال انرژی از چرخش زمین به مدار ماه می‌شود و ماه را به تدریج از زمین دور می‌کند. این نیرو آنقدر‌ها قوی نیست، اما قابل محاسبه است. ماه هر سال حدود ۳.۸ سانتی‌متر از زمین دور می‌شود. اگرچه این عدد کوچک به نظر می‌رسد، اما در مقیاس میلیون‌ها سال تأثیر قابل توجهی دارد.
بر روی کاغذ اگر ماه به اندازه کافی از زمین دور شود، ممکن است وارد یک مدار ناپایدار شود. این امر به عوامل مختلفی بستگی دارد.
گرانش خورشید نیرویی است که می‌تواند مدار ماه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر فاصله ماه از زمین به حدی افزایش یابد که گرانش خورشید بر گرانش زمین غالب شود، آنگاه ماه ممکن است وارد مدار خود خورشید (همچون زمین) شود.
عاملدیگر برهم خوردن تعامل ماه و زمین در اثر نیروی یک جسم جانبی است. تغییرات بزرگ در تعامل زمین-ماه، ناشی از برخورد یک جرم آسمانی یا پدیده‌های کیهانی دیگر، می‌تواند باعث خروج ماه از مدار زمین شود.
در حالت فعلی با وجود دور شدن ماه، این فرایند بسیار کند است و به میلیارد‌ها سال زمان نیاز دارد. دور شدن ماه تأثیرات مختلفی بر زمین دارد. با دور شدن ماه، اثرات جزر و مدی بر اقیانوس‌ها ضعیف‌تر می‌شود. این امر می‌تواند بر الگو‌های آب‌وهوایی تأثیر بگذارد. همچنین انرژی انتقال‌یافته از زمین به ماه باعث کندتر شدن چرخش زمین می‌شود. به مرور زمان، روز‌های زمین طولانی‌تر خواهند شد. در عین حال برخلاف برخی تصورات و ادعا‌های فضای مجازی، احتمال برخورد ماه به زمین بسیار کم است. تأثیرات جزر و مدی ماه را به سمت دور شدن از زمین سوق می‌دهد، نه نزدیک شدن.