جامعه شناسی جنبش دانشجویی 7 اکتبر

نهاد دانشگاه در آمریکا طی دو هفته گذشته دست به یک خیزش زده است. به لحاظ پوشش خبری و تصاویر منتشر شده این تحولات یادآور خاطرات تظاهرات علیه جنگ ویتنام -دهه های 1960 و 1970- و جنبش اشغال وال استریت -دهه 2010- هستند. 

به گزارش راکو، فرهیختگان نوشت: تظاهرات ضد جنگ ویتنام به دلیل تاثیر کشته شدگان آمریکایی بر جامعه این کشور دارای گستردگی بالایی بود و جنبش اشغال وال استریت تنها اقلیتی جسور به همراه خود داشت. عمق و محل خیزش کنونی در آمریکا تفاوت هایی با نمونه های قبلی دارد. اعتراضات برخاسته از نهاد دانشگاه علیه جنایت های رژیم هر چند گستردگی اجتماعی کمتری نسبت به اعتراضات جنگ ویتنام دارد، اما با توجه به تاثیرات غیرمستقیمی که جامعه آمریکا از جنگ غزه می پذیرد، قابل توجه است. جامعه آمریکا بدون آنکه کشته ای در جنگ غزه بدهد، علیه آن خیزش کرده است.  شاخه دانشگاهی موج اعتراضات علیه صهیونیسم، امروز پیشروتر از بقیه بخش ها بوده و پرچمدار آن است. 

در مقایسه با جنبش اشغال وال استریت نیز نکات برجسته ای وجود دارد. جنبش کنونی به نسبت جنبش اشغال وال استریت خواسته ها و اهداف روشن تر، قابل دسترس تر و قابل اثبات تری دارد؛ درحالی که جنبش اشغال وال استریت دیدگاه های نامتعارف و غیرملموسی درباره نظام سیاسی غرب داشت. 
مقایسه جنبش ضدصهیونیستی دانشگاه های آمریکا با تظاهرات ضد جنگ ویتنام و جنبش وال استریت منشا ترس مقامات نزدیک به صهیونیسم از این پدیده را آشکار می کند. به همین دلیل است که زنجیره ای از مایک جانسون رییس جمهوری خواه مجلس نمایندگان آمریکا تا دونالد ترامپ رییس جمهور اسبق این کشور و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی علیه آن موضع گیری کرده اند. 
آنچه هیات حاکمه آمریکا به عنوان راه حل پی گرفته، «سرکوب» به موازات جنگ رسانه ای است. از یک سو معترضان مسلمانان و سیاه پوستان معرفی می شوند که پیوستن شان به اعتراضات طبیعی جلوه می کند؛ مسلمانان به هم دینان خود در غزه علقه دارند و سیاه پوستان نیز که همواره احساس تبعیض داشته اند پایه هر تظاهراتی هستند. جنگ رسانه ای برای محدود نشان دادن معترضان به همین مساله محدود نمی شود. صحبت از اتمام تحصن در یک دانشگاه با دستگیری 10 یا 100 نفر و جا زدن آنها به عنوان تعداد کل معترضان، یکی دیگر از حربه های رسانه ای است. برای اعتراضاتی که 10 یا 100 نفر به میدان آمده اند، این صف آرایی سیاسی و رسانه ای لازم نیست مگر آنکه اعداد درشت تر از عددهای اعلامی رسانه های جریان اصلی آمریکا باشد. 
برای بررسی اوضاع پیرامون اعتراضات ضدصهیونیستی در نهاد دانشگاه آمریکا به سراغ فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و هادی خسروشاهین، کارشناس مسایل آمریکا رفته ایم. 
فواد ایزدی می گوید ممکن است رسانه های غربی با فضاسازی درصدد تخریب اعتراض نهاد دانشگاه در آمریکا باشند اما این مساله تغییری در ماهیت کار ایجاد نمی کند. 
هادی خسروشاهین نیز اعتراض نهاد دانشگاه را یکی از نشانه های بروز تعارضات هویتی در جامعه آمریکا می داند. در ادامه، گفت وگو با این دو کارشناس مسایل آمریکا را می خوانید.

 فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران: معترضان خارجی نیستند

جمعیت دانشگاهی معترض به سیاست های آمریکا در خصوص جنگ غزه و ایده ای که حول محور آن اعتراضات خود را ساماندهی می کنند را چگونه ارزیابی می کنید؟ 
معترضان غالبا دانشجویان جوان هستند که تصاویر منتشرشده از جنگ غزه آنها را ناراحت کرده است. این عده به دولت آمریکا اعتراض دارند که چرا از رژیم صهیونیستی حمایت می کند. اعتراض دیگر آنها معطوف به دانشگاه محل فعالیت شان است. معترضان به همکاری دانشگاه های خود با رژیم صهیونیستی اشکال وارد کرده اند. دانشگاهیان خواهان توقف این همکاری ها، حمایت ها و سرمایه گذاری ها هستند. عموم این افراد هم دانشجو هستند. افرادی که بازداشت شدند نیز از رشته های مختلف بوده اند. 
وقتی دانشجویان تصاویر منتشرشده از نسل کشی غزه را می بینند، حول یک ایده محوری جمع می شوند و این ایده مقابله با سیاست های آمریکا و عملکرد دانشگاه خودشان در ارتباط با رژیم صهیونیستی است. این ایده آنها را متحد کرده است.  بی شک ایده محوری شکل گرفته قدرتمند است؛ برای همین هم با وجود تهدید به اخراج از دانشگاه همچنان به تحصن و تظاهرات ادامه می دهند. این اعتراضات برای شرکت کنندگان هزینه دارد. از جهت دیگر، بسیاری از این دانشگاه ها، دانشگاه های گرانی هستند. ورود به این دانشگاه ها سخت است اما دانشجویان حاضرند همه اینها و خودشان را در خطر بیندازند ولی از ایده خود دفاع کنند. 

طبق گفته رسانه های غربی معترضان بیشتر مسلمان و یا از خارجی ها هستند. این موضوع چگونه قابل تحلیل است؟ 

شما لازم نیست مسلمان باشید و یا در طیف چپ باشید تا در این تظاهرات شرکت کنید. تنها انسانیت کافی است تا با دیدن این تصاویر در اعتراضات شرکت کنید. ممکن است رسانه های غربی این اتفاقات را تخریب بکنند اما این مساله تغییری در ماهیت کار ایجاد نمی کند. اگر هم درصدی از این جمعیت مسلمان باشند باید بدانیم که مهاجر نیستند. دانشجویان خارجی به این دلیل که ممکن است از آمریکا اخراج شوند، معمولا در اعتراضات شرکت نمی کنند. 
 چه در میان معترضان مسلمانان باشند و چه نباشند باید بدانیم که این افراد شهروندان آمریکایی هستند. به خاطر آمریکایی بودن است که وظیفه مضاعفی حس می کنند. 

هادی خسروشاهین ، کارشناس مسایل آمریکا:اعتراضات بخشی از منازعه هویتی در آمریکاست

منشا اتفاقاتی که در دانشگاه های غرب رخ داده را در چه مسایلی می بینید؟

براساس نظریه فرانسیس فوکویاما در آخرین اثرش که با عنوان کتاب هویت منتشر شد، تقریبا شواهد متقنی -به ویژه بعد از نوامبر 2016- وجود دارد که آمریکا وارد عصر منازعات هویتی شده است. دلایل متعددی برای ظهور و بروز این منازعات هویتی وجود دارد. شاید مهم ترین دلیل بروز این منازعات به برخی از آسیب هایی که در لیبرال دموکراسی های غربی وجود دارد بازگردد. 
 بحث منازعات هویتی در جامعه آمریکا پیش آمده است. البته این منازعات هویتی به طور مشخص و روشنی در چیزی موسوم به جریان اصلی، کمتر ردپایی پیدا می کند. 
بنابراین جریان اصلی اساسا توانایی، امکان و یا اراده ای برای بازنمایی صداهای متفاوت، صداهایی که در چهارچوب منازعات هویتی تعریف می شوند، ندارد. اینکه اعتراضات اخیر در آمریکا بالا گرفته، تداوم پیدا کرده و در عین حال سیاست داخلی را به چالش کشیده است، در این قالب قابل تحلیل است. بر خلاف سایر مقولات در سیاست خارجی، معمولا در سیاست داخلی آمریکا اینچنین مسایلی کمتر بازتاب پیدا می کنند. اما مساله نسل کشی در غزه بالاخره توانسته است سیاست داخلی را مورد چالش قرار دهد. از این حیث می توان این پدیده را بخش و یا یکی از نمودهای ورود آمریکا به عصر منازعات هویتی دانست. منازعه هویتی در واقع بین دو جریان تقریبا اصلی وجود دارد. یک جریانی که طرفدار حفظ هیمنه و حاکمیت سفیدان آمریکایی و بازگشت به آمریکای اصیل و تاریخی است؛ آمریکایی که در آن تنوع قومیتی و ماهیتی چندملیتی وجود نداشت. در مقابل جریان دیگری قرار دارد که احساس می کند در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی مطالبات و انتظاراتش بازتاب پیدا نمی کند.
به این دلیل که منازعه بر سر بنیادها و اصول است، خود به خود این منازعه جنبه خشونت آمیز هم پیدا می کند. در انتخابات آمریکا در سال نوامبر 2020 برخی نظرسنجی ها حکایت از این داشت که هر دو طیف چه طرفداران بایدن یا دموکرات و چه طرفداران ترامپ یا جمهوری خواهان، میزانی از اعمال خشونت سیاسی را برای پیگیری و برآورده کردن اهداف انتخاباتی مجاز می دانستند. 

دیدگاه دانشجویان معترض نسبت به مساله فلسطین چگونه است؟ 
فکر نمی کنم تحقیق و پژوهش دقیق، جامع و مانعی در ارتباط با این مساله وجود داشته باشد.  می توان این را مورد شناسایی قرار داد که این گروه گرایش هایی دارند که به تفکیک، مساله صهیونیسم و بحث یهودیت را تحلیل می کنند. تظاهرات کنندگان صهیونیسم را نوعی از سیاست مبتنی بر بی عدالتی سیستماتیک در نظام جهانی سرمایه داری تفسیر و تبیین می کنند و در عین حال ایالات متحده و حمایت یک جانبه آن از چنین نقشی در نظام جهانی سرمایه داری را به چالش می کشند.
در دهه اول قرن بیست و یکم میلادی «استفان والتز» و «جان مرشایمر» در ایالت متحده کتابی را به صورت مشترک به نام «لابی یهود در آمریکا» منتشر کردند، که به فارسی هم ترجمه شده است. در این کتاب هر دو نویسنده به این نتیجه گیری رسیدند که سیاست ایالات متحده آمریکا در قبال رژیم صهیونیستی، در بسیاری از موارد و به لحاظ قانونی منطبق بر منافع ملی آمریکا نیست. جهت گیری ها و سمت و سوی این سیاست ها را لابی های یهود مشخص می کنند. لابی یهود به دلیل نقش فزاینده و روزافزون لابی ها در پروسه تصمیم سازی و تصمیم گیری در کنگره آمریکا، بسیاری از سیاست ها را تعیین می کنند.
یکی از آسیب هایی که دانشمندان علوم سیاسی آمریکا در ارتباط با آسیب های نظام لیبرال دموکراسی شناسایی کرده اند، سرمایه سالار شدن تصمیم سازی است که تمرکز ویژه ای روی فرآیند تصمیم گیری و تصمیم سازی در چهارچوب قوه مقننه و کنگره آمریکا دارند. این پدیده نقش لابی ها و پولسازان را برای تاثیرگذاری در پروسه تصمیم سازی بسیار پررنگ می کند. در توسعه اعتراضات علیه سیاست های آمریکا در غزه هم می توان ردپایی از آسیب مورد تاکید اندیشمندان علوم سیاسی آمریکا را شناسایی کرد. 

پایان خبر راکو